Πώς θα κερδίσετε το διαζύγιο
«Στα συναινετικά διαζύγια» -σημειώνει ο ποινικολόγος Θεόδωρος Μαντάς- «ως αιτία προβάλλεται κυρίως η ασυμφωνία χαρακτήρων, πράγμα που σημαίνει πως έχουμε μια υποχώρηση των παραδοσιακών δομών της ελληνικής κοινωνίας όπου ο άντρας ήταν η κεφαλή της οικογένειας. Σήμερα μιλάμε για δύο αυτοτελείς προσωπικότητες που συνυπάρχουν με ίσους όρους μέσα σε μια γαμική σχέση. Μια δεύτερη σημαντική αιτία διαζυγίων είναι τα οικονομικά προβλήματα, μια άλλη η μοιχεία ή η εξωσυζυγική σχέση. Πάντως, ο Έλληνας δεν χωρίζει μόνο και μόνο επειδή βρέθηκε κάτι άλλο στη ζωή του».
0 νόμος 1329/83
Η πιο πρόσφατη και πλέον σημαντική νομοθετική μεταβολή στο δίκαιο που διέπει τη λύση του γάμου επήλθε με το νόμο 1329/83 – νομοθέτημα που καίτοι εισήγαγε πρωτοποριακές ρυθμίσεις (συναινετικό διαζύγιο, αλλαγή των όρων χορήγησης της διατροφής, συμμετοχή της γυναίκας στα αποκτήματα κατά τη διάρκεια του γάμου), στον απολογισμό παραμένει αμφιλεγόμενο ως προς τις προθέσεις και τις παρενέργειές του.
ΕΡΩΤΗΣΗ
Λέγεται, κ. Μαντά, πως ένας από τους λόγους της αύξησης των διαζυγίων είναι και η ευκολία με την οποία πλέον εκδίδονται…
Η προσωπική μου άποψη είναι πως έχουμε πια ένα πραγματικό σύγχρονο Οικογενειακό Δίκαιο που σε αρκετές περιπτώσεις ξεπερνά κατά πολύ αντίστοιχα άλλων ευρωπαϊκών χωρών. Είναι γεγονός βέβαια πως ο Ν.1329/83 διευκόλυνε πολύ τη διαδικασία εκδόσεως του διαζυγίου – αυτό πάντως που εγώ θεωρώ πολύ σημαντικό είναι πως τα τελευταία χρόνια έχουμε για πρώτη φορά μεγαλύτερο αριθμό συναινετικών διαζυγίων, απ’ ότι τα διαζύγια αντιδικίας. Θεωρώ πως είναι σπουδαία κατάκτηση – αποδεικνύει πως έχει ανέβει κατά πολύ τα πολιτισμικό μας επίπεδο.
Πήρα το αμάξι, πήρες το ψυγείο…
Απ’ όλο τα φάσμα του νέου Οικογενειακού Δικαίου, η διάταξη περί συμμετοχής στα αποκτήματα και τα περίφημο παπανδρεϊκό «τεκμήριο του 1/3», χαιρετίστηκαν ως ο «θρίαμβος της νοικοκυράς – ίσως γιατί ήταν η μόνη που αναγνώριζε «εν τη παλάμη» την -αφανή ως τότε- συμβολή της στην οικονομία του γάμου…
ΕΡΩΤΗΣΗ
Στην πράξη, πώς λειτούργησε αυτή η διάταξη, κ. Μαντά;
Όταν μιλάμε για αποκτήματα, πρέπει να πούμε πως αυτό που θέλησε ο νομοθέτης να κατοχυρώσει είναι τα περιουσιακά στοιχεία που αποκτήθηκαν κατά τη διάρκεια του γάμου. Έτσι επεδίωξε να διασφαλίσει τη θέση της γυναίκας, η οποία -ιδιαίτερα παλιότερα- μπορεί να ήταν παντρεμένη είκοσι, τριάντα χρόνια με έναν άνθρωπο, να είχε σταματήσει την καριέρα της να είχε αφοσιωθεί στην οικογένειά της και ξαφνικά να βρισκόταν με ένα διαζύγιο στα πενήντα ή στα πενήντα πέντε της, επί ξύλου κρεμάμενη. Σήμερα, η σύζυγος έχει δικαίωμα να διεκδικήσει τη συμμετοχή της στα αποκτήματα ταυ γάμου, ενώ με τη διάταξη 1400 ταυ Αστικού μας Κώδικα τεκμαίρεται (αν και το τεκμήριο είναι μαχητό) πως η συμμετοχή της ανέρχεται στα 1/3 της περιουσίας που αποκτήθηκε κατά τη διάρκεια του γάμου. Ωστόσο, παρότι ο νομοθέτης θέλησε να προφυλάξει τις γυναίκες και να τους δώσει ένα θεσμικό εργαλείο, είναι λίγες οι περιπτώσεις που φθάνουν στα δικαστήρια με τη μορφή των αγωγών συμμετοχής στα αποκτήματα και ακόμα λιγότερες εκείνες για τις οποίες εκδίδονται και αποφάσεις.
ΕΡΩΤΗΣΗ
Ο άμεσος ή έμμεσος εκβιασμός είναι η μία πλευρά του θέματος. Πώς αλλιώς καταστρατηγείται αυτή η διάταξη, κ. Μαντά;
Με τον ίδιο τρόπο που περιοριζόταν η εφαρμογή της διάταξης στην καταβολή της διατροφής (γίνονταν προσπάθειες να αποκρύψουμε περιουσιακά στοιχεία για να ελαχιστοποιήσουμε το ύψος της), με τον ίδιο τρόπο σήμερα γίνεται προσπάθεια να περιορίσουμε, να αποκρύψουμε η και να εκποιήσουμε περιουσιακά στοιχεία, προκειμένου να περιορίσουμε τη συμμετοχή στα αποκτήματα.
Η τιμή της αγάπης
ΕΡΩΤΗΣΗ
Ο κανόνας λέει πως δεν αγοράζονται όλα τα πράγματα, διότι μερικά έχουν κιόλας πουληθεί. Αν λοιπόν και η αγάπη έχει την τιμή της, αυτή σίγουρα αναγράφεται καθαρά στο συμβόλαιο που προηγείται του γάμου. Ή μήπως όχι;
Δεν είναι στη νοοτροπία του Έλληνα το προγαμιαίο συμβόλαιο…
Χωρισμένοι κι οι δυο
ΕΡΩΤΗΣΗ
Στο φινάλε, το θεωρητικό ερώτημα παραμένει: Μπορεί ένα διαζύγιο να είναι επιτυχημένο ή καλό;
Ναι, μπορεί ένα διαζύγιο να είναι καλό: Έχω δει ανθρώπους που συμβίωναν με εκρηκτικά προβλήματα, με πρακτικό αποτέλεσμα να δημιουργείται τρομακτικά δυσάρεστη ψυχολογία στα παιδιά τους, να λύνουν το γάμο τους κοινή συναινέσει και να αποκαθιστούν -προς όφελος των παιδιών τους- μια ομαλή σχέση. Όταν περάσει τα πρώτο χρονικό διάστημα, όταν καταλαγιάσουν τα πάθη και ωριμάσουν οι συνειδήσεις τότε μπορεί ο Έλληνας να είναι και φίλος με την πρώην σύζυγό του.
_____________________________________
* Συνέντευξη του Θεόδωρου Π. Μαντά στην εφημερίδα «Επενδυτής», για το άρθρο «Πώς θα κερδίσετε το διαζύγιο – Τρεις επώνυμοι δικηγόροι συμβουλεύουν», Μάιος 1999.